FSH Testi

Nasıl kullanılır?

Hem erkek hem de kadınlarda kısırlık araştırmasında diğer testlerle (LH, testosteron, östradiol ve progesteron) birlikte sıklıkla FSH testi de kullanılır. Bir erkekte düşük sperm sayısının nedenini belirlemeye yardımcı olmak için FSH düzeylerinden yararlanılır. Adet düzensizliklerinin araştırılmasında,hipofiz bozukluklarının veya yumurtalıklar veya testisleri ilgilendiren hastalıkların tanısında FSH düzeyleri yararlı olmaktadır. Gecikmiş veya erken (prekoks) ergenliğe tanı koymak için FSH ve LH düzeyleri ölçülmektedir.  

Ne zaman istenir?

Kısırlık, hipofiz veya cinsiyet bezi bozukluklarını araştırmak için kadınlar ve erkeklerden FSH ve LH istenir.

Bir kadın adet görmezse veya adetleri düzensiz hale geldiğinde kadının menopoz dönemine girip girmediğini belirlemek için FSH istenebilir.

Kız veya erkek çocukların uygun yaşta ergenlik dönemine girmediği (ya çok geç veya çok erken) anlaşıldığında FSH ve LH istenebilir. Erken (prekoks) ergenliğin belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Kadınlarda memelerin büyümesi
• Kasık kıllarında büyüme
• Erkeklerde dış üreme organlarında büyüme
• Kadınlarda adet kanamasının başlaması

Ergenlik dönemine zamanında girilmemesi hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalık ve testisleri veya başka sistemleri ilgilendiren daha ciddi bir sorunu gösterebilir. LH ve FSH iyi huylu belirtilerle gerçek hastalık arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Belirtilrin gerçek hastalık sonucu olduğu kanıtlandığında altta yatan nedeni anlamak için ileri testler yapılabilir.

Test sonucu ne anlama gelir?

Kadınlarda FSH ve LH  düzeyleri birincil (yumurtalıkların kendisinde) ve ikincil (hipofiz veya hipotalamus bozukluklarına bağlı yetmezlik) yumurtalık yetmezliği arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Artmış FSH ve LH düzeyleri birincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Birincil  yetmezliğini bazı nedenleri aşağıda listelenmiştir.

Gelişme kusurları:

• Yumurtalıklarda gelişme geriliği (over agenezi)
• Kromozom anormalliği örn Turner sendromu
• Yumurtalıklarda steroit üretim kusurları, örn: 17- alfa hidroksilaz eksikliği

●   Vaktinden önce yumurtalık işlevlerinin durması:

• Radyasyon
• Kemoterapi
• Otoimmün hastalık  

Kronik ovülasyon (yumurtanın salımı) yetmezliği nedenleri:

• Polikistik over sendromu (PKOS)
•  Böbrek üstü bezi hastalığı
• Tiroid hastalığı
• Yumurtalık tümörü

Kadın menopoza girdiğinde yumurtalıkları çalışmasını durdurur ve sonuçta FSH düzeyleri yükselecektir.

Düşük FSH ve LH düzeyleri hipofiz veya hipotalamus sorununa bağlı ikincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Düşük FSH düzeyleri yumurtalık kanseri riskindeki artışla ilişkilendirilmiştir.

Erkeklerde yüksek FSH düzeyleri birincil testis yetmezliğiyle bağlantılıdır. Aşağıda belirtildiği gibi testis olgunlaşmasında gelişimsel kusur veya travmaya bağlı olabilir.

Gelişme kusurları:

• Yumurtalıklar ve erbezlerinin gelişememesi (gonadal agenezi)
• Kromozom bozukluğu, örn: Klinefelter sendromu

Testis yetmezliği

• Virüs enfeksiyonu (kabakulak)
• Travma
• Radyasyon
• Kemoterapi
• Otoimmün hastalık  
• Germ hücreli tümör

Düşük düzeyler hipofiz veya hipotalamus hastalıklarıyla ilişkilidir.

Beklenenden çok daha erken yaşta ikincil cinsiyet özellikleriyle birlikte yüksek FSH ve LH düzeyleri erken (prokoks) ergenlik belirtileridir. Bu durum erkeklerden ziyade kızlarda daha çok görülmektedir. Bu vaktinden önce gelişmenin tanı konup tedavi edilmesi gereken birçok farklı altta yatan nedeni olabilir. Nedenlerden bir bölümü:

• Merkezi sinir sistemi zedelenmeleri
• Hormon salgılayan tümörler
• Yumurtalık tümörleri veya kistleri
• Testis tümörleri

Ergenlik öncesi dönemde bazı ergenlik belirtileri gösteren çocuklarda normal LH ve FSH düzeyleri altta yatan veya farkına varılabilir herhangi bir neden olmaksızın zararsız bir erken ergenlik formuna  işaret edebildiği gibi normal bir ergenlik variyasyonu da olabilir.

Gecikmiş ergenlikte LH ve FSH düzeyleri normal veya bu yaş aralığı içinde  beklenenin altında olabilir. Gecikmiş ergenliğin nedenini tanımlamak için diğer testlerle birlikte GnRH’ye verilen LH yanıtının test edilmesi gerekebilir.  Gecikmiş ergenliğin bazı nedenleri aşağıdakileri içerebilir:

• Yumurtalık veya erbezlerinde yetmezlik
• Hormon eksikliği
• Turner sendromu (kızlarda kromozom anormallikleri)
• Klinefelter sendromu (erkek çocuklarda kromozom anormalliği)
• Kronik enfeksiyonlar
• Kanser
• Yemek yeme bozukluğu (anoreksiya nervoza)

Bilmem gereken başka bir şey var mı?

Simetidin, klomifen ve levodopa kullanımıyla FSH değerleri yükselebilmekte, doğum kontrol hapları, fenotiyazinler ve hormon tedavileriyle azalabilmektedir. FSH’nın sigara kullananlarda ve yaşla birlikte azaldığı bildirilmiştir.

Yeni çekilmiş nükleer tıp tetkikleri FSH test sonuçlarını etkileyebilmektedir

(Kaynak)